Tarcza Antyinflacyjna to rządowa propozycja, która prawdopodobnie tymczasowo zmniejszy stopę inflacji, która w 2022 roku ulegnie wypłaszczeniu. Zapewne spowolni to też cykl podwyżek stóp procentowych. W dłuższym terminie za sprawą impulsu fiskalnego w postaci dodatku osłonowego na żywność dla najmniej zamożnych gospodarstw domowych program może przyczynić się do podwyższonej inflacji. Skorzystać na tym mogą m. in. spółki giełdowe, które przeniosą rosnące koszty wytwórstwa na konsumentów. Rozdźwięk pomiędzy inflacją producencką i konsumencką jest coraz wyraźniejszy.
Wczoraj premier Mateusz Morawiecki zaprezentował podstawowe założenia programu Tarcza Antyinflacyjna. Rząd zidentyfikował w nim trzy kluczowe zagadnienia, które dotykają finansów, przede wszystkim gospodarstw domowych:
– wzrost cen paliw,
– wzrost cen nośników energii
– oraz wzrost cen żywności.
Grafika 1 – Tarcza Antyinflacyjna i jej podstawowe założenia
Źródło: Kancelaria Prezesa Rady Ministrów
PALIWA
Szef rządu zapowiedział odnośnie paliw silnikowych działania dwutorowe. Od 20 grudnia 2021 ma dojść do obniżki akcyzy do minimalnego dozwolonego w UE poziomu. Redukcja akcyzy będzie tymczasowa i potrwa 5 miesięcy. Ponadto od 1 stycznia do 31 maja 2022 roku paliwa zostaną zwolnione z podatku od sprzedaży detalicznej. Zdaniem premiera działania te mogą przyczynić się do obniżki cen paliw na stacjach benzynowych o 20-30 groszy za litr.
W ocenie niektórych jest to z pewnością optymistyczne założenie. O wiele ostrożniejszy jest Marian Noga, profesor nauk ekonomicznych i były członek RPP. W rozmowie z gazeta.pl ekonomista stwierdził, że w jego ocenie obniżka w rzeczywistości będzie o wiele niższa (10 gr/litr).
ENERGIA
Zamiarem rządu jest obniżenie podatku VAT na gaz ziemny z 23 proc. do 8 proc. Nowa stawka będzie przejściowa i zostanie utrzymana od stycznia do marca 2022 (trzy miesiące). Według szacunków rządu redukcja stawki w skrajnym przypadku wyniesie 140 zł w skali kwartału.
Grafika 2 – Oszczędności kwartalne dla gospodarstw domowych z tytułu obniżki podatku VAT na gaz ziemny
Legenda: CWU jest skrótem dla ciepłej wody użytkowej
Źródło: Kancelaria Prezesa Rady Ministrów
Plan obejmuje także obniżkę stawki VAT dla odbiorców energii elektrycznej. Zostanie ona zmniejszona z 23 proc. do 5 proc. w okresie styczeń-marzec 2022 roku. Do tego gospodarstwa domowe zostaną zwolnione przez ten czas z akcyzy na prąd – z 5 zł/MWh do zera. Mniej atrakcyjne warunki będą dotyczyć pozostałych konsumentów energii elektrycznej, w tym przede wszystkim spółek giełdowych. Obniżka dla nich zostanie dokonana do minimalnego poziomu dozwolonego w UE. Zgodnie z szacunkami rządu redukcja VAT dla przeciętnego gospodarstwa domowego przełoży się na spadek wydatków. W skrajnym przypadku będzie to o 319 zł w przeliczeniu na kwartał.
Grafika 3 – Oszczędności kwartalne dla gospodarstw domowych z tytułu obniżki podatku VAT na energię elektryczną
Legenda: CWU jest skrótem dla ciepłej wody użytkowej
Źródło: Kancelaria Prezesa Rady Ministrów
ŻYWNOŚĆ
Ostatnim konsumenckim filarem Tarczy Antyinflacyjnej są działania dotyczące żywności. W porównaniu z poprzednimi planami dotyczącymi paliw i energii zakres podmiotowy beneficjentów tego obszaru interwencji rządu jest węższy. Intencją jest wprowadzenie dodatku osłonowego, czyli świadczenia pieniężnego, z którego mogą skorzystać najmniej zamożne gospodarstwa domowe. Pod uwagę będzie brane kryterium dochodów w przeliczeniu na jedną osobę. Najmniejsza wypłata dotyczyć będzie jednoosobowych gospodarstw domowych o dochodach do 2,1 tys. zł miesięcznie. W takim przypadku dodatek wyniesie 400 zł w skali roku. Najwięcej dostaną gospodarstwa domowe, skupiające co najmniej 6 osób o dochodzie miesięcznym do 1,5 tys. zł. Tutaj dodatek osłonowy wyniesie 1 150 zł w skali roku. Wedle szacunków rządowych do tego typu świadczenia będzie uprawnionych ok. 6,8 mln gospodarstw domowych. Wypłata pieniędzy nastąpi w 2022 roku w dwóch ratach.
Ze szczegółami rządowego planu zapoznasz się tu: https://www.gov.pl/web/premier/rzad-zlagodzi-skutki-inflacji-dla-polakow-w-ramach-tzw-tarczy-inflacyjnej.
IMPLIKACJE EKONOMICZNE TARCZY ANTYINFLACYJNEJ
Prawdopodobnie przyczyni się ona do tymczasowego zmniejszenia poziomu inflacji (CPI). Wszystkie rzeczy objęte inflacją należą do dóbr podstawowej potrzeby, bez których nie sposób się obyć. Zgodnie z szacunkami GUS dwie kategorie – żywność i napoje bezalkoholowe oraz utrzymanie mieszkań lub domów i nośniki energii – odpowiadają za ok. 47 proc. wydatków gospodarstw domowych.
Zdania wśród ekonomistów, w jakim rozmiarze Tarcza Antyinflacyjna przyczyni się do spadku cen dóbr konsumpcyjnych są podzielone.
Marian Noga wskazał, że w czasach, gdy był członkiem RPP z symulacji wynikało, że wzrost cen energii o 10 proc. przekłada się na zwyżkę inflacji o 1 pp. W jego opinii mogłoby to oznaczać, że inflacja spadnie w okolice 5 proc. rdr. po wdrożeniu tarczy. GUS poinformował niedawno, że CPI w październiku wzrósł rdr o 6,8 proc., co jest najwyższym poziomem od 2001 roku. Dla porównania inflacja producencka (PPI) poszła w górę w tym czasie o 11,8 proc. rdr.
Grafika 4 – Inflacja konsumencka (CPI) i producencka (PPI) w Polsce (w proc.)
Źródło: bankier.pl
Odmienne oczekiwania mają inni ekonomiści. Uwzględniając nie tylko wpływ decyzji rządu na energię, ale też pozostałe dobra uwzględnione w programie Tarczy Antyinflacyjnej.
Rafał Benecki, główny ekonomista ING sądzi, że obniżka VAT i akcyzy na energię i gaz ziemny zmniejszy inflację bazową (po wyłączeniu cen żywności i energii) o 0,7 pp, zaś redukcja podatków od paliw dorzuci 0,25 pp, co dałoby łącznie blisko 1 pp.
Na podobną skalę wpływu wskazuje Małgorzata Krzywicka, ekonomistka Erste Group.
„Proponowane zmiany wpłyną głównie na wskaźniki inflacji w I kw. 2022, tak że inflacja bazowa będzie niższa o około 1-1,5 pp w porównaniu do scenariusza bez zmian. […] W porównaniu do scenariusza bez zmian, średnia inflacja powinna być niższa o 0,4 pkt proc. w 2022 r. i wynieść średnio 6,0 proc., natomiast w 2023 roku powinna być wyższa o 0,3 pp i wynieść 3,5 proc.” – podała ekonomistka.
Nieco inaczej do sprawy podchodzą analitycy mBanku. „W dużym skrócie zmiany VAT na energię elektryczną i gaz przekładają w czasie efekty podwyżek rachunku z I kwartału na II kwartał. Zakładaliśmy, że rachunek za energię elektryczną wzrośnie średnio o 10 proc. i 15 proc. za gaz. Oczywiście powoduje to, że robi się dziura w rocznej trajektorii inflacji, która obniży średnioroczną inflację za 2022 o około 0,4 pp.” – uważają eksperci banku.
Suchej nitki na pomyśle rządu nie pozostawił Leszek Balcerowicz, profesor nauk ekonomicznych z SGH i były prezes NBP. „Zwalczanie inflacji, czyli systematycznego wzrostu cen poprzez obniżki stawek VAT i akcyzy to ekonomia Nikodema Dyzmy. Albowiem inflacja wynika z nadmiaru pieniądza w stosunku do ilości dóbr, dostępnych przy wcześniejszych cenach. Głównym źródłem inflacji w Polsce jest polityka taniego pieniądza, prowadzona przez NBP od co najmniej 2019 r., czyli skrajne obniżki stóp procentowych.” – napisał Balcerowicz na Facebooku.
„Do inflacji w Polsce przyczynia się też słabnięcie złotego, co w części wynika z agresywnej polityki PiS wobec UE. Rodzi to niepewność co do Polski i oddala perspektywę napływu do niej dziesiątków miliardów euro z Funduszu Odbudowy. Same obniżki podatków nie tylko nie powstrzymają trwale inflacji, ale i zwiększą i tak duży deficyt naszego budżetu, który może być finansowany większym drukowaniem pieniądza przez NBP. A to jest polityka proinflacyjna” – dodał.
Na inny aspekt zwrócił uwagę Wojciech Stępień, ekonomista BNP Paribas. Według niego wpływ tarczy w obecnym kształcie jest przede wszystkim taki, że inflacja będzie w przyszłym roku bardziej płaska. Nie będzie widać więc jej spadku od lutego, marca, na który wiele osób liczyło. Analityk sądzi, że z punktu widzenia wzrostu PKB tarcza to jednak dobre rozwiązanie.
„Jest spora szansa, że szczyt inflacji zobaczymy w takim układzie w grudniu 2021. W okolicach 7-8 proc. możemy jednak pozostać do wakacji 2022. Implementacja tarczy sprawia, że 2022 rok może zakończyć się relatywnie płaską i wysoką (ponad 6 proc.) ścieżką inflacji. Wolniejszy będzie jej spadek w 2023 roku, bo inaczej rozłożą się bazy. Dojdą efekty popytowe. Stabilizacja inflacji w średnim terminie będzie trudniejsza.” – wyjaśnili ekonomiści mBanku.
Główny ekonomista ING ujawnił, że tarcza antyinflacyjna nie zmienia poglądu analityków banku na inflację po I połowie przyszłego roku. Jedynie przejściowo ograniczy wpływ rosnących cen energii i paliw, a jednocześnie przyczyni się do wzrostu wydatków. Szczyt wskaźnika CPI w I kw. 2022 roku powinien być teraz bliższy 7 proc, a nie 8 proc. rdr.
Jednocześnie Rafał Benecki wskazał, że świadczenia wprowadzone w ramach tarczy antyinflacyjnej dokładają się do innych elementów policy mix, które mają charakter inflacyjny. W 2022 roku płaca minimalna ma wzrosnąć o 7 proc. W ramach Polskiego Ładu obniżone zostaną podatki dochodowe dla osób o niskich dochodach.
„Ale ten deal w rzeczywistości podnosi podatki, więc firmy będą prawdopodobnie zmuszone do zrekompensowania tego, ponieważ rynek pracy jest bardzo ciasny” – dodał.
Firmy, w tym te, których akcje notowane są na GPW w Warszawie, stoją przed wyborem czy zejść ze swoich marż i nie podnosić cen produktów finalnych, czy jednak podążyć za trendem inflacji konsumenckiej. Wydaje się, że przewagę zyskuje drugie podejście. Widać wyraźnie, że wskaźnik PPI przewyższa zdecydowanie CPI. I nie jest to jedynie przypadek polski. Można to zaobserwować w wielu zakątkach świata. W Niemczech wzrost cen producentów wyniósł ostatnio 18,4 proc. rdr i był najwyższy od 1951 roku. Podobnie zresztą było w pobliskich Czechach czy Wielkiej Brytanii, gdzie PPI poszedł w górę odpowiednio o 11,6 proc. i 8,0 proc. rdr.
Zdaniem Beneckiego Tarcza Antyinflacyjna jest mieszanką czynników stymulujących zarówno wzrost płac, jak i silny popyt. Pozwala ona firmom na przeniesienie rosnących kosztów na konsumentów, a firmy powinny planować wyższe koszty w przyszłości, co wzmocni efekty drugiej rundy.
„Polska gospodarka działa obecnie blisko maksimum wykorzystania swoich zdolności wytwórczych, a w takiej sytuacji dodatkowa stymulacja przekłada się bardziej na ceny niż na realne PKB. Dlatego zakładam, że o ile w krótkim okresie ścieżka inflacji będzie niższa od wcześniejszego scenariusza, o tyle w perspektywie 8-12 miesięcy może być już nieznacznie wyższa” – interpretuje decyzję rządu Ignacy Morawski, prezes zarządu SpotData.
Najprawdopodobniej plany rządowe wpłyną też na ścieżkę zacieśniania polityki pieniężnej RPP.
Po dwóch tegorocznych podwyżkach stopy referencyjnej rynek powszechnie oczekuje kolejnej/kolejnych w najbliższym czasie – dyskusja rozbija się jedynie o skalę tego posunięcia.
„W związku z tym oczekujemy, że tarcza antyinflacyjna może potencjalnie spowolnić podwyżki stóp procentowych przez RPP w I kw. 2022. Jednakże, ponieważ zwiększa ona presję popytową i płacową, wymaga jeszcze silniejszego zacieśnienia polityki pieniężnej w późniejszym okresie” – podsumował ekonomista ING.
„O ile proponowane obniżki podatków technicznie obniżą inflację w krótkim terminie, to w średnim i długim okresie zmiany te zwiększą presję popytową. W związku z tym, podtrzymujemy naszą dotychczasową prognozę stóp procentowych i oczekujemy, że NBP podniesie kluczową stopę procentową o 50 pb do 1,75 proc. w grudniu. Szczyt cyklu widzimy na poziomie 2,5-3,0 proc. w połowie 2022 roku. Po grudniowej podwyżce NBP może wstrzymać się z podwyżką lub zdecydować się na bardziej stopniowe zacieśnianie polityki pieniężnej” – oczekuje Małgorzata Krzywicka.
W reakcji na czwartkowe pomysły rządu w piątek o godz. 11:25 kurs EUR/PLN wynosi 4,69890 (+0,5 proc.), a USD/PLN 4,16985 (-0,1 proc.). Rentowności skarbowych polskich dziesięciolatek wynoszą 3,405 proc. (+0,3 proc.). WIG traci 2,6 proc.
Rozczarowaniem dla części inwestorów mogło być zachowanie się akcji polskich spółek energetycznych w czwartek. WIG-energia stracił w ciągu jednej sesji 4,4 proc., natomiast spadek przyspieszył tuż po godzinie 12-tej, gdy rząd zaprezentował założenia pakietu antyinflacyjnego.
Zaskoczony takim obrotem sprawy był Krystian Brymora, szef działu analiz BDM.
“Nie wiem, czego inwestorzy oczekiwali po pakiecie antyinflacyjnym, ale dla mnie on jest raczej korzystny dla spółek energetycznych, bo zakładaliśmy straty w segmencie regulowanym dla 4 OSD (PGE, Tauron, Energa, Enea) w 2022 roku na poziomie 0,5-1 mld zł. […] Więc to, co spółki energetyczne stracą na klientach detalicznych, z nawiązką odrobią w hurcie czy na innych grupach klientów. Otoczenie w segmencie wytwarzania od sierpnia jest bardzo dobre. Polska jest znaczącym eksporterem netto energii. W tym kontekście największymi zwycięzcami są PGE i Enea” – ocenił analityk cytowany przez PAP Biznes.
W piątek zniżka cen akcji firm energetycznych postępuje. WIG-energia o godz. 11:25 dołożył 3,7 proc. spadku do czwartkowej przeceny.
Grafika 5 – Zmiana kursu WIG-energia, WIG i największych spółek energetycznych na sesji 25 listopada 2021
Legenda: WIG-energia na czerwono, WIG na niebiesko, PGE (ticker: PGE) na szaro, Tauron (TPE) na żółto, Enea (ENA) na zielono / Źródło: TradingView
Najnowsze komentarze