Jak kupić akcje? Każdy inwestor powinien znać te metody!

W tym artykule poruszę tematykę jak kupić akcje spółek z GPW, czyli spółek notowanych na giełdzie. Jest to podstawowe zagadnienie, a wiele osób nie zdaje sobie sprawy, że jest wiele możliwości kupna i sprzedaży akcji.

Różnicami głównie są kwestie zapłaty za niektóre transakcję podatku od czynności cywilnoprawnych (PCC) w wysokości 1% (patrz punkt 4) oraz minimalne wartości takiej transakcji (w przypadku transakcji pakietowych i zleceń cross).

99% inwestorów nie słyszało nawet o zleceniach „cross” stąd też poniższy artykuł. Jest to jednak również metoda jak można kupić akcje spółki notowanej na giełdzie.

1. Normalna transakcja podczas sesji giełdowej

Akcje można zakupić drogą tradycyjną: podczas sesji giełdowej w czasie notowań. Jest to umowa dwustronnie zobowiązująca do rozporządzenia, czyli przeniesienie własności oraz zapłatę za nią ceny sprzedaży. Jest to zwykła umowa sprzedaży przewidziana w art. 535 kodekcu cywilnego. Taka umowa sprzedaży akcji podczas sesji giełdowej cechuje się jednak anonimowością. Sprzedawca i kupujący nie znają się – nie są znane żadne dane osobowe. Składając zlecenie, owe zlecenie trafia do arkusza. My widzimy jedynie cenę oraz ilość akcji. Nic więcej.

Pośrednikiem takiego zlecenia jest zawsze broker/nasz Dom Maklerski. Aby więc zakupić akcje tą klasyczną metodą potrzebny jest wcześniej rachunek maklerski. Jakie konto maklerskie będzie najbardziej nam odpowiadało można wywnioskować z naszego Rankingu Domów Maklerskich, który znajduje się pod tym linkiem:

Ranking Domów maklerskich

Ranking powyższy powstał na bazie opinii kilkudziesięciu inwestorów, którzy czynnie inwestują na giełdzie oraz naszej wiedzy. Większość informacji również zostały potwierdzone przez same Domy Maklerskie.

Jako, że każdy z nas niemal codziennie przeprowadza takie zlecenia, to nie będę tutaj tej metody kupna akcji szerzej omawiać.

Pozytyw: od tej transakcji nie płacimy podatku od czynności cywilnoprawnych (PCC).

2. Transakcja pakietowa, która również jest zleceniem maklerskim, ale nie wchodzi do arkusza zleceń

a) Ogólne informacje

Transakcje pakietowe swą podstawę prawną mają w § 154 – 156 Regulaminu GPW. Transakcje pakietowe są zleceniami poza systemem notowań, które nie mają wpływu na arkusz zleceń. Podstawą transakcji pakietowej może być jedynie znaczny pakiet akcji. Dla spółek z WIG20 minimalną wartością akcji w transakcji pakietowej wynosi 1 mln zł. Przykładowo dla spółki Tauron jest to właśnie równy 1 mln zł. Już jednak dla Sandander minimalna wartość transakcji pakietowej wynosi 3 250 000 zł.

Dla rynku NewConnect minimalna wartość transakcji pakietowej wynosi z reguły 75 000 zł.

Szczegółowe minimalne kwoty dla głównego rynku GPW są zawarte w uchwale Zarządu GPW:

Uchwała Nr 195/2019 Zarządu GPW

Natomiast szczegółowe minimalne kwoty dla alternatywnego rynku NewConnect są zawarta w innej uchwale Zarządu GPW:

Uchwała Nr 196/2019 Zarządu GPW

Transakcję pakietową przeprowadza zawsze dany Dom Maklerski lub inny broker. Aby transakcja się powiodła muszą zostać złożone dwa zlecenia – jedno zlecenie kupna oraz jedno zlecenie sprzedaży – o tych samych parametrach, czyli ta sama liczba akcji po tej samej cenie i z identyczną datą rozliczenia.

b) Kiedy można przeprowadzić taką transakcję?

Takie transakcje mogą być zawierane jedynie podczas dni sesyjnych. Jeżeli transakcja pakietowa ma zostać zawarta w trakcie sesji giełdowej (8:30 – 17:05), to róznica ceny transakcji nie może wynieść więcej niż 10% od aktualnej ceny z notowań. W okresie poza sesją, czyli między 17:05 a 17:20 różnica może wynieść nawet do 40%.

c) Opłaty za transakcję pakietową

Opłaty za przeprowadzenie takiej transakcji są zależne od konkretnego Domu Maklerskiego, który ma przeprowadzić taką transakcję. Wszystko zależy od indywidualnych negocjacji. Zawsze jednak bierze się za podstawę stawkę za normalną prowizję od transakcji w danym DM. Oczywistym jednak jest, że im większa kwota, tym pole do manewru w negocjacjach jest większe. Tutaj nie ma konkretnych danych.

Też podczas negocjacji należy zwrócić uwagę, ile sama GPW bierze od danego DM opłaty za przeprowadzenie takiej transakcji. Wstępny cennik znajduje się tutaj (jednak broszura jest już nieaktualna; wklejam jedynie podglądowo):

Transakcje pakietowe (podstawowe informacje)

d) Końcowe informacje

Transakcje pakietowe muszą być publikowane i znajdują się pod tym linkiem: link

Transakcja pakietowa jest tzw. transakcją szczególną. Do takich szczególnych transakcji należy również transakcja redystrybucyjna, transakcja nabywania znacznych pakietów akcji (m.in. wezwania) oraz transakcja odkupu lub odsprzedaży. One są jednak już zawarte dla największych inwestorów i nie będą omawiane w tym artykule.

Pozytyw: od tej transakcji nie płacimy podatku od czynności cywilnoprawnych (PCC).

3. Zlecenie cross – czyli zlecenie pośrednie między normalnym zleceniem, a transakcją pakietową

Zlecenie to plasuje się między normalnym zleceniem giełdowym, a transakcją pakietową. Zlecenie to na naszym rynku jest małopopularne, gdyż weszło w życie dopiero w 2012 r. Każdy większy inwestor powinien jednak je znać. Zlecenie to ma sens, jeżeli chcemy sprzedać akcje konkretnej osobie – taki jest zresztą wymóg. Ta cecha jest więc wspólna z transakcją pakietową. Co jednak różniło zlecenie cross od transakcji pakietowej to brak minimalnego limitu wartości. Po wejściu w życie MiFID II / MiFIR zlecenie cross jednak ma mniejsze znaczenie. Po wprowadzeniu do polskiego porządku tej dyrektywy zlecenia cross muszą spełniać te same warunki dotyczące minimalnej kwoty zlecenia co transakcje pakietowe w przypadku płynnych rynków.

W przypadku niepłynnych rynków minimalna wartość zlecenia musi wynosić:

a) dla rynku głównego GPW: 30 000 zł (patrz § 36a ust. 5 Szczgółowe Zasady Obrotu Giełdowego w systemie UTP)

b) dla rynku alternatywnego NewConnect: 10 000 zł (patrz § 49a ust. 3 załącznik nr 2 do regulaminu alternatywnego systemu obrotu)

Lista akcji i ETF-ów notowanych na rynku regulowanym, dla których istnieje płynny rynek:

Zlecenia cross jedynie powyższych spółek muszą spełniać minimalne wartości, które są uregulowane dla transakcji pakietowych.

I to jest główna różnica między transakcjami pakietowymi. Drugą główną różnicą jest to, że zwiększają one obrót giełdowy (wliczają się do dziennego obrotu sesyjnego) mimo, że nie wpływają do arkusza zleceń. Trzecią różnicą jest, że cena w momencie przeprowadzenia takiej transakcji musi być równa bądź wyższa od najwyższego zlecenia kupna i niższą bądź równa od najniższego zlecenia sprzedaży (czyli mieścić się po prostu w danym spreadzie). Czwarta różnica jest taka, że kupujący i sprzedający muszą mieć rachunek w tym samym Domie Maklerskim.

Zlecenia „cross” – podobnie jak transakcje pakietowe – nie są przyjmowane do arkusza zleceń i nie biorą udziału w określaniu kursu otwarcia, kursu zamknięcia lub kursu określanego w trakcie równoważenia, ani też nie podlegają realizacji ze zleceniami maklerskimi oczekującymi na realizację w arkuszu zleceń.

Opłaty za taką transakcję zależne są od danego Domu Maklerskiego, gdyż to oni przeprowadzają tę transakcję. Tutaj odsyłam do części o transakcjach pakietowych.

Pozytyw: od tej transakcji nie płacimy podatku od czynności cywilnoprawnych (PCC).

4. Umowa między kupującym, a sprzedającym poza obrotem giełdowym bez pośrednictwa Domu Maklerskiego

Jest to „normalna” cywilnoprawna umowa sprzedaży bez udziału Domu Maklerskiego.

Na wstępie trzeba od razu jasno powiedzieć. Polskie prawo przewiduje podatek od czynności cywilnoprawnych. W zakresie przeniesienia praw własności akcji spółki taki podatek wynosi 1%. Podatku nie płaci się, jeżeli Dom Maklerski lub inna firma inwestycyjna (Dom Maklerski jest rozumiany jako firma inwestycyjna w brzmieniu ustawy o p.c.c.) pośredniczyła sprzedaży akcji, art. 9 ust. 9 lit. ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych (zwaną dalej ustawą o pcc).

Bezpośrednia umowa kupna między jednym inwestorem, a drugim bez pośredniczenia Domu Maklerskiego by podlegała podatkowi pcc. I to pomimo, że taką umowę musimy zanieść do danego Domu Maklerskiego, gdyż konieczne jest bowiem dokonanie odpowiedniego zapisu na rachunkach papierów wartościowych. Przeniesienie własności akcj zdematerializowanych (czyli akcji spółek notowanych na giełdzie) następuje dopiero z chwilą dokonania odpowiedniego zapisu na rachunku papierów wartościowych, patrz art. 7 ust. 2 ustawy o obrocie instrumentami finansowymi. A tego dokonać może Dom Maklerski. Było to już przedmiotem sporów sądowych, czy taki manewr spełnia znamiona „pośrednictwa”. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach (wyrok z dnia 17.11.2019, I SA/Gl 638/15) oraz Najwyższy Sąd Administracyjny (wyrok z dnia 13.05.2015, II FSK 1006/13) orzekli, że taka transakcja nie spełnia znamion „pośrednictwa”. W związku z tym należy w takich przypadkach uiszczyć podatek PCC w wysokości 1%.

Przykłady takich umów wklejam poniżej. Umowy dotyczą kupna akcji między samą spółką giełdową, a danym akcjonariuszem. Uwaga: każda umowa jednak powinna być sporządzona indywidualnie.

http://irorphee.cormaygroup.com/userfiles/file/raporty/ebi/Zalacznik_nr_2_wzor_umowy_sprzedazy-1.pdf

http://serwer1.financialdatabox.com/2017_attachment/r00118n7a1_Raport_Umowa_zbycia_akcji_IV_Transza.pdf

Negatyw: musimy zapłacić podatek od czynnośći cywilnoprawnych (PCC) w wysokości 1%

5. Umowa między kupującym, a sprzedającym poza obrotem giełdowym przy pośrednictwie Domu Maklerskiego

Gdy myślimy jak kupić akcje, to możemy rozważyć również pośrednictwo Domu Maklerskiego w „zwykłej” umowie cywilnoprawnej. Podatku PCC nie zapłacimy, jeżeli w umowie sprzedaży będzie pośredniczył Dom Maklerski. Jeżeli już jednak wcześniej znaleźliśmy kupującego (bądź sprzedającego) i mamy ustaloną cenę oraz ilość akcji, to będzie cięźko stworzyć sytuację, w której to DM jest pośrednikiem takiej umowy. Próby „obejścia” tego prawa jednak są. Aby decyzji o pośrednictwie w umowie sprzedaży przykładowo Urząd Skarbowy nie podważył, to musi zostać spełnione szereg przesłanek. Tutaj ryzyko podważenia (w przypadku jeżeli już wcześniej były ustalone wszystkie cechy umowne, w tym i był konkretny kontrahent) takiej umowy z DM jest spore. W takich przypadkach należy skonsultować się już z prawnikiem.

Pośrednictwo nie będzie zakwestionowane, jeżeli faktycznie Dom Maklerski znalazł kontrahenta i wynegocjował dla nas szczegóły umowy.

Zapłata podatku od czynności cywilnoprawnych (PCC) będzie zależała więc od indywidualnego przypadku.

Podsumowanie

Jak widzimy, jest wiele możliwości kupna akcji. Niektóre metody są zarezerwowane jedynie dla tych większych inwestorów, gdyż przewidują minimalną wartość transakcji (transakcje pakietowe). Każdy inwestor jednak powinien wiedzieć, jakie zlecenia wpływają do arkusza zleceń i które mają wpływ na obrót sesyjny.

Jeżeli będziecie mieć pytania do kwestii jak kupić akcje, to zapraszamy do zadawania pytań. Czekamy na Wasze komentarze.

Autor: Radosław Michał Suchy

Patrz również:

I. Podstawy analizy technicznej cz. 1 – wsparcia i opory.

II. Podstawy analizy technicznej cz. 2 – świece japońskie (wprowadzenie).

III. Podstawy analizy technicznej cz. 3 – najczęstsze formacje świecowe odwrócenia trendu spadkowego.

IV. Podstawy analizy technicznej cz. 4 – najczęstsze formacje świecowe zakończenia trendu wzrostowego.

V. Analiza techniczna: liczne dowody na jej skuteczność